دستورالعمل تبصره ماده ۱۰۰ چیست ؟
دستورالعمل تبصره ماده 100 چیست؟
تعریف و مفهوم کلی: تبصره ماده ۱۰۰ قانون مالیات‌های مستقیم در واقع یک طرح تشویقی سازمان امور مالیاتی برای مشاغل کوچک و متوسط است. بر مبنای این تبصره، اگر مجموع فروش کالا و خدمات یک مؤدی در سال مالیاتی از حد نصاب تعیین‌شده (معمولاً چند صد برابر معافیت مالیاتی سالانه) تجاوز نکند، آن مؤدی می‌تواند به‌جای ارائه اظهارنامه کامل مالیاتی و نگهداری دفاتر قانونی، مالیات خود را به‌صورت مقطوع (ثابت) پرداخت کند. به عبارت دیگر، در صورت واجد شرایط بودن، سازمان امور مالیاتی سقف مالیاتی مشخصی برای او تعیین کرده و مودی را از ارائه اظهارنامه و مدارک معاف می‌کند. این سازوکار باعث تسهیل فرآیند مالیاتی مؤدی و تشویق به پرداخت مالیات شده و هزینه‌های نگهداری اسناد را کاهش می‌دهد.
شرایط استفاده از تبصره 100
برای بهرهمندی از مزایای تبصره ماده ۱۰۰ معمولا باید شرایط زیر فراهم باشد:
- سقف فروش مجاز: مجموع فروش کالا و ارائه خدمات سال گذشته مؤدی به‌صورت فردی (یا مجموع فروش شرکا در مشارکت مدنی) از حد نصاب تعیین‌شده تجاوز نکند. به‌طور مثال، در سال مالی ۱۴۰۲ سقف فروش ۱۸۰ میلیارد ریال تعیین شده است و در سال ۱۴۰۳ این سقف به ۲۱۶ میلیارد ریال (۱۵۰ برابر معافیت ماده ۸۴) افزایش یافت (در مشارکت مدنی این سقف معادل ۴۳۲ میلیارد ریال است )
- پرداخت مالیات سال قبل: مؤدی باید مالیات عملکرد سال قبل خود را تا پایان مهلت قانونی (خرداد سال بعد) به‌طور کامل پرداخت کرده باشد.
- ستفاده از سامانه‌های قانونی: دارا بودن تراکنش‌های ثبت‌شده در سامانه فروشگاهی (کارت‌خوان) یکی دیگر از پیش‌نیازها است.
- ارگذاری فرم در درگاه الکترونیکی: سازمان مالیاتی براساس اطلاعات خود، مؤدیان واجد شرایط را شناسایی کرده و «فرم مالیات مقطوع تبصره ۱۰۰» را در سامانه مودیان (my.tax.gov.ir) بارگذاری می‌کند. در صورتی که این فرم در حساب کاربری مودی ظاهر شود، امکان استفاده از تبصره ۱۰۰ برای او فراهم خواهد بود.
- نکته مهم اینکه حتی در صورت داشتن شرایط فوق، ارائه معافیت تبصره ۱۰۰ قطعی نیست. قانون‌گذار اختیار صدور معافیت را به سازمان امور مالیاتی سپرده و از کلمه «می‌تواند» استفاده کرده است، بنابراین در مواردی ممکن است سازمان برای برخی مؤدیان واجد شرایط این امکان را فراهم نکند.
مزایا و معافیت‌های تبصره 100
مهم‌ترین مزیت تبصره ماده ۱۰۰، معافیت از نگهداری دفاتر و ارائه اظهارنامه مالیاتی است. به عبارت دیگر، مؤدیان مشمول این تبصره از تسلیم اظهارنامه عملکرد و ارائه اسناد و مدارک مالی مربوط به آن سال معاف می‌شوند.
تنها پرداخت مالیات مقطوع تعیین‌شده توسط سازمان کافی است تا تکلیف مالیاتی آن‌ها برای آن سال روشن گردد. این روش باعث کاهش بار رسیدگی مالیاتی برای سازمان و هزینه‌های حسابداری برای مؤدی می‌شود. به گفته منابع معتبر، «سازوکار تبصره ۱۰۰ باعث می‌شود صاحبان مشاغل کوچک و متوسط از پیچیدگی‌های نگهداری دفاتر قانونی، ارائه اسناد و تنظیم اظهارنامه معاف شوند و تنها با تأیید فرم مالیات مقطوع در سامانه، تکلیف مالیاتی آنان روشن گردد.»
گروه‌های مشمول و مستثنا
طبق آخرین دستورالعمل‌ها (عملکرد سال ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳) محدوده مشمولان تبصره ۱۰۰ به شرح زیر است:
گروه مشمول: همه صاحبان مشاغلی که مجموع فروش خالص کالا و خدمات آن‌ها در سال مورد نظر حداکثر تا میزان تعیین‌شده (مثلاً ۱۸۰ میلیارد ریال برای سال ۱۴۰۲ و ۲۱۶ میلیارد ریال برای سال ۱۴۰۳) باشد و فرم مالیات مقطوع برای آن‌ها بارگذاری شده باشد. این گروه از مودیان از نگهداری دفاتر و اسناد و تسلیم اظهارنامه مالیاتی برای آن سال معاف می‌شوند.
- گروه مستثنا: اشخاص و شرایط زیر مشمول معافیت تبصره ۱۰۰ نیستند:
_ افرادی که فروش یا درآمد سالیانه آن‌ها از سقف تعیین‌شده تجاوز کرده (فروش بالای ۲۱۶ میلیارد ریال در سال ۱۴۰۳ یا بالای ۴۳۲ میلیارد ریال در مشارکت‌ها)
_ کسانی که فرم تبصره ۱۰۰ تا مهلت مقرر (مثلاً ۱۵ شهریور سال ۱۴۰۴) در سامانه مودیان برایشان بارگذاری نشده باشد.
_ رخی مشاغل خاص که ملزم به استفاده از سامانه‌های خاص (مانند فروشگاه‌های ثابت، داروخانه‌ها، پزشکان دارای کسر علی‌الحساب و…) هستند. مثلاً پزشکانی که طبق قانون بودجه مکلف به ۱۰٪ علی‌الحساب هستند، یا صاحبان مشاغلی که موظف به صدور فاکتور الکترونیکی شدند و عمل نکرده‌اند، نمی‌توانند از تبصره ۱۰۰ استفاده کنند. همچنین در صورت وقوع گزارش تخلف مالیاتی (سوت‌زنی)، فرم تبصره ۱۰۰ برای مؤدی فعال نخواهد شد.
مراحل اقدام
مراحل کلی استفاده از تبصره ماده ۱۰۰ عبارت‌اند از:
بررسی واجد شرایط بودن: ابتدا باید مشخص کنید آیا مجموع فروش سال قبل شما در حد نصاب تبصره ۱۰۰ بوده است (مثلاً ≤۲۱۶ میلیارد ریال در سال ۱۴۰۳) و سایر شرایط ذکرشده را دارید یا خیر.
- مراجعه به سامانه مودیان: در صورت واجد شرایط بودن، به درگاه مودیان مالیات به نشانی my.tax.gov.ir مراجعه کنید. اگر سازمان مالیاتی تشخیص دهد مشمول تبصره ۱۰۰ هستید، فرم مربوطه در پنل کاربری‌تان ظاهر می‌شود.
- تکمیل فرم تبصره ۱۰۰: در سامانه، فرم تبصره ماده ۱۰۰ را تکمیل کرده و ارسال کنید. در این فرم اطلاعات فروش شما براساس گزارش‌های بانکی و پایگاه‌های اطلاعاتی سازمان درج شده و سازمان مبلغ مالیات مقطوع را محاسبه کرده است
- تأیید و پرداخت: پس از مشاهده مبلغ مالیات مقطوع، می‌توانید آن را تأیید و پرداخت کنید. در صورت تأیید، این مالیات قطعی تلقی می‌شود. در صورتی که با مبلغ تعیین‌شده موافق نباشید، تا آخر مهلت قانونی مهلت دارید اظهارنامه معمولی (یا اظهارنامه پیش‌فرض) تنظیم کنید.
پس از تأیید فرم، تا پایان خرداد (یا شهریور هر سال بسته به دستورالعمل) باید مالیات قطعی را پرداخت کنید. چنانچه یکجا قادر به پرداخت نباشید، دستورالعمل تبصره ۱۰۰ امکان پرداخت تقسیط‌شده را هم فراهم می‌کند. بر اساس اعلام سازمان امور مالیاتی، در عملکرد ۱۴۰۳ مودیان می‌توانند مالیات مقطوع خود را در ۲، ۳، ۵، ۷ یا ۹ قسط مساوی پرداخت کنند.
نکات مهم و تکمیلی
تعهدات اطلاعاتی: سازمان امور مالیاتی با استفاده از تراکنش‌های بانکی و اطلاعات ثبت‌شده، مبلغ مالیات مقطوع را محاسبه می‌کند. چنانچه پس از پرداخت مشخص شود فروش واقعی شما بالاتر بوده است، سازمان آن را اصلاح می‌کند و در صورت تخطی جدی ممکن است مالیات را طبق مقررات ماده ۹۷ با جریمه محاسبه کند. اگر اختلاف کمتر از سقف قانونی بود اما بیش از ۱۵٪ اختلاف وجود داشته باشد، فقط مابه‌التفاوت مالیات مطالبه می‌شود.
- مجازات و ضمانت اجرا: در صورت کشف درآمد مازاد بر سقف اعلام‌شده، مؤدیان مشمول تبصره ۱۰۰ مشمول جریمه عدم تسلیم اظهارنامه و سایر جرایم سنگین خواهند شد و از معافیت‌ها محروم می‌شوند.
- هزینه‌های قابل قبول: هزینه‌های اجاره برای مؤدیان فعال در بخش املاک و مستغلات به‌عنوان هزینه قابل قبول در محاسبه مالیات مقطوع منظور می‌شود.
- تمدید مهلت و اطلاع‌رسانی: سازمان‌های مالیاتی استانی موظف شده‌اند در صورت تأیید استفاده از تبصره ۱۰۰، جرایم تأخیر مربوط به مواد ۱۶۹ و ۲۷۲ را بخشوده و مودی را مطلع کنند. همچنین مودیانی که مالیات آن‌ها صفر شود، نیازی به اقدام خاصی ندارند و از طریق پیامک به آن‌ها اعلام خواهد شد.
- در مجموع، دستورالعمل تبصره ماده ۱۰۰ هر سال به منظور تسهیل امور مالیاتی مودیان خرد و متوسط ابلاغ می‌شود. این دستورالعمل نحوه شناسایی مشمولان، سقف معافیت و نحوه تعیین مالیات مقطوع را مشخص کرده و تاکنون به‌عنوان یکی از سیاست‌های کلیدی حمایت از کسب‌وکارهای کوچک شناخته شده است.
مقالات مرتبط :
